گزارش و گفتگو

پس از دوبارتعویق، دادگاه صدام و 7 تن از همدستانش برای بررسی اتهامات آنان در خصوص قتل 148 تن از شیعیان روستای الدجیل در سال 1982، ساعت 7 صبح دیروز به وقت محلی از سر گرفته شد. این در حالی است که روند کند دادرسی، تعویق‌های پیاپی و رفتار غرورآمیز صدام در دادگاه خشم و انتقاد شیعیان و شخصیت‌هایی نظیر سیدعبدالعزیز حکیم و ابراهیم جعفری را برانگیخته است.
شاهدان می‌ترسند،
انتظار می‌رود که ۰۰۰

  گزارش و گفتگو

پس از دوبارتعویق، دادگاه صدام و 7 تن از همدستانش برای بررسی اتهامات آنان در خصوص قتل 148 تن از شیعیان روستای الدجیل در سال 1982، ساعت 7 صبح دیروز به وقت محلی از سر گرفته شد. این در حالی است که روند کند دادرسی، تعویق‌های پیاپی و رفتار غرورآمیز صدام در دادگاه خشم و انتقاد شیعیان و شخصیت‌هایی نظیر سیدعبدالعزیز حکیم و ابراهیم جعفری را برانگیخته است.
شاهدان می‌ترسند،
انتظار می‌رود که جلسات دادگاه تا سه روز ادامه یابد ومقرر شده طی این جلسات 10 شاهد علیه متهمان شهادت دهند که هشت تن از آنها به دلیل ترس از مسائل امنیتی حاضر به پخش تصاویرشان از تلویزیون نشدند. دو تن از شاهدان نیز موافقت کردند که جلسه شهادت بدون نمایش چهره‌هایشان پخش شود.
شاهدان پرونده ابتدا به سوءالات رزگار محمد امین، قاضی دادگاه و سپس به سوءالات هیئت دفاع پاسخ خواهند داد.

وکیل صدام: دادگاه با حوادث غیرمنتظره‌ای روبه رو خواهد بود
در همین حال، رمزی کلارک وزیر دادگستری اسبق آمریکا که اخیرا به تیم دفاعی صدام پیوسته است یک شب قبل از آغاز محاکمه، با صدام در زندان دیدار کرد و پس از دیدار خاطرنشان کرد که وی در یک زندان انفرادی زندانی است و تاکنون نتوانسته با هیچ یک از دوستان، اعضای خانواده و یا کسانی که از قبل وی را می‌شناختند، دیدار کند.
کلارک همچنین بیان داشت که درجلسه دادگاه موضوع حمایت بیشتر از هیئت دفاع رامطرح خواهدکرد» زیرا با توجه به کشته شدن دو تن از اعضای هیئت دفاع و تهدیدهای مداوم علیه دیگر اعضاء این امر ضروری است.
وی افزود: دو مسئله مهمی که در این جلسه مطرح خواهیم کرد، موضوع حمایت بیشتر از هیئت دفاع وبررسی قانونی بودن دادگاه است.
کلارک تاکید کرد، با کمک النعیمی سعی دارد در جلسه دادگاه درخواستهای خود را مطرح کند و در صورت مخالفت دادگاه برای شنیدن اظهاراتشان به مقامات قضایی پناه خواهد برد.
همچنین زیاد النجداوی یکی از اعضای هیئت دفاع صدام در گفتگو با خبرگزاری آلمان تصریح کرد: انتظار می‌رود که جلسه دادگاه با حوادث غیرمنتظره‌ای روبه رو باشد.
وی ضمن انتقاد از دادگاه صدام افزود: متهمان دراین دادگاه نمی‌دانند که چه کسانی آنها را محاکمه می‌کنند» زیرا متهمان هیچ کدام از چهار قاضی به علاوه رئیس دادگاه را نمی‌شناسند.
پیش از این نیز مقامات عراقی از خنثی کردن طرح حمله به ساختمان دادگاه صدام خبر داده بودند همزمان مسئولان دادگاه اعلام کردند، یکی از پنج قاضی که نامش فاش نشده به دلیل دست داشتن یکی از متهمان در قتل برادرش از قضاوت دراین دادگاه خودداری کرده است.
مسئولان دادگاه تاکید کردند، یک قاضی دیگر جایگزین وی خواهد شد تا دادگاه از مسئله و منافع شخصی و برخوردهای احتمالی به دور باشد.

مردم عراق از رفتار مهربانانه با صدام در دادگاه ناراضی هستند
از سوی دیگر،مشاور امنیت ملی عراق با حمایت از روند کند دادگاه گفت: محاکمه صدام به علت بررسی همه جنایاتش طولانی خواهد بود. به گزارش واحد مرکزی خبر به نقل از شبکه العربیه، موفق الربیعی درباره ادامه محاکمه صدام گفت: دولت عراق برای محاکمه صدام از طرف مردم به شدت تحت فشار است زیرا مردم عراق از برخورد مهربانانه و احترام بیش از اندازه به صدام در دادگاه ناراضی هستند.
وی درباره طولانی شدن محاکمه صدام گفت: دولت نمی‌تواند به قضات دستور بدهد و دادگاه براساس قوانین مصوب مجمع ملی عراق تشکیل شده است.
مشاور امنیت ملی عراق تصریح کرد: صدام تلاش می‌کند دادگاه را به محلی برای تبادل اتهامات سیاسی و به محاکمه‌ای نمایشی تبدیل کند، اما معتقدیم دادگاه در پی محاکمه افکار یاعقاید صدام نیست و باید استقلال خود را حفظ کند اما به رغم ناخرسندی مردم عراق از رفتارهای احترام‌آمیز با صدام، یک مقام سازمان ملل اظهار داشت: محاکمه صدام براساس معیارهای بین‌المللی نیست.
به گزارش ایسنا به نقل از روزنامه القدس العربی چاپ لندن مسئول حقوق بشر سازمان ملل نسبت به عدم پیشرفت در جلسات محاکمه صدام ابراز نگرانی کرد.
وی خاطرنشان کرد: هیئت دفاع صدام باید بتواند آزاد عمل کند و حضور فعال بیشتری در محاکمه داشته باشد تا حداقل از این طریق مشروعیت دادگاه حفظ شود.
وی اظهار داشت: باتوجه به ضعف دادگستری عراق و دادگاه صدام و ترور وکیل مدافعان وی هرگز شاهد برگزاری دادگاهی که براساس معیارهای بین‌المللی باشد، در عراق نخواهیم بود.
این در حالی است که سازمانهای حقوق بشر اعلام کرده‌اند، دادگاه صدام باید همانند دادگاه‌های دیگر که به بررسی جنایتهای جنگی می‌پردازد، باشد» یعنی همانند دادگاه جنایی بین‌المللی و دادگاه روآندا و یوگسلاوی سابق.

خروج وکلای صدام از دادگاه
با این اوصاف، دادگاه صدام دیروز برگزار شد اما با اعتراض تیم دفاعی صدام به غیرقانونی بودن دادگاه و خروج آنها از محل دادگاه، محاکمه صدام با وقفه‌ای 90 دقیقه‌ای مواجه شد.
به گزارش شبکه تلویزیونی الجزیره، در ابتدای جلسه قاضی رزگار محمدامین، رئیس دادگاه صدام اظهار داشت: در جلسه قبلی به دلیل عدم حضور وکلا و درخواست آنها مبنی بر یک هفته تاخیر برای بررسی مدارک لازم، دادگاه با این تاخیر موافقت کرد.
در ادامه جلسه دادستان بااعتراض نسبت به حضور وکلای غیرعراقی در جلسه (رمزی کلارک و نجیب النعیمی) تاکید کرد: با توجه به قانون دادگاه جنایی عراق متهم حق دارد از وکلای غیرعراقی برای دفاع استفاده کند، ولی حضور این وکلا قانونا ثبت نشده است.
در پی این اظهارات، دادستان خروج آنها را از جلسه دادگاه خواستار شد که قاضی رزگار با این پیشنهاد دادستان مخالفت کرد.
از سوی دیگر نجیب النعیمی، وزیر دادگستری سابق قطر که به تازگی به هیئت دفاع از صدام پیوسته از رئیس دادگاه خواست تا به اظهارات وی و رمزی کلارک، وزیر دادگستری سابق آمریکا در خصوص غیرقانونی بودن دادگاه و افزایش حمایت از هیئت دفاع گوش دهد.

رئیس دادگاه تاکید کرد: این دادگاه یک دادگاه قانونی است و شما باید درخواستهای خود را کتبا به دادگاه ارائه دهید و دادگاه هم کتبا به اظهارات شما پاسخ می‌دهد.
در ادامه بعد از اصرارهای شدید نعیمی برای بیان اظهاراتش، قاضی به وی هشدار داد که از شما خواسته شده با هیئت دفاع همکاری کنید و باید درخواستهای خود را از طریق خلیل الدلیمی، رئیس هیئت دفاع به دادگاه ارائه دهید.
نعیمی نیز معترض شد که دادگاه با عدم شنیدن اظهاراتشان، حقوق هیئت دفاع را ضایع کرده است.
رزگار بار دیگر تاکید کرد: اظهارات شما شفاها مطرح شد و ما هم صراحتا به آن پاسخ دادیم، بقیه اعتراضاتتان را به صورت کتبی به دادگاه ارائه کنید.
خلیل الدلیمی نیز از رئیس دادگاه خواست تا به درخواستهای کلارک و نعیمی گوش دهد و آن را بسیار مهم دانست.
رئیس دادگاه این بار نیز با درخواست دلیمی مخالفت کرد و افزود: تمامی اظهارات خود را کتبا به دادگاه تحویل دهید.
رئیس هیئت دفاع صدام عدم تصمیم‌گیری دادگاه تا زمان بررسی اعتراض‌های کتبی هیئت دفاع را خواستار شد که این درخواست نیز نوشته شد.
دراین جریانات صدام به عدم توجه دادگاه به اظهارات وکلای غیرعراقی با فریاد اعتراض کرد.
هیئت دفاع صدام نیز بعد از ثبت اعتراضات خود، خروج از دادگاه را به دلیل غیرقانونی بودن آن خواستار شد و قاضی رزگار تاکید کرد که این امر به ضرر موکل آنها خواهد بود و دادگاه به روند خود ادامه خواهد داد. هیئت دفاع نیز با تشکر از رئیس دادگاه از جلسه خارج شد و قاضی نیز با جمله «خوش‌آمدید» آنها را بدرقه کرد.
در هنگام خروج هیئت دفاع، صدام با سر دادن فریاد، اعتراض خود را به این امر اعلام کرد که از وی خواسته شد نظم دادگاه را برهم نزند و آرام باشد.
یکی از وکلای این پرونده نیز از رئیس دادگاه خواست تا از دادگاه خارج شود و هیئت دفاع را راضی کند که مجددا به جلسه دادگاه برگردند و همین جا رئیس دادگاه وقت استراحت دادگاه را اعلام نمود و دادگاه وقفه‌ای 90 دقیقه‌ای را سپری کرد.
درادامه جلسه دادگاه صدام، رئیس دادگاه با شنیدن اظهارات شفاهی وکلای غیرعراقی صدام موافقت کرد.
بعد از موافقت قاضی رزگار محمدامین با اظهارات شفاهی رمزی کلارک و نجیب النعیمی و اعضای جدید هیئت دفاع از صدام، این دو تن برای بیان اظهارات خود بعد از ادای سوگند در جایگاه حضور یافتند.
کلارک ضمن تاکید براینکه پنج دقیقه فرصت برای ادای اظهاراتش کافی نیست، اظهار داشت: وضعیت ناگوار امنیتی عراق با توجه به افزایش حملات و خشونتها در این کشور و آمار قربانیان آن، ضرورت افزایش حمایت از اعضای هیئت دفاع و خانواده‌های آنها را ایجاب می‌کند.

رویوران افزود: دراین میان آنچه مسلم است اینکه آمریکا در جریان کنفرانس آشتی ملی در قاهره رایزنی‌های گسترده‌ای را با گروه‌های سنی عراق و کشورهای عربی برای مشارکت در روند سیاسی عراق آغاز کرده و محکومیت صدام و طبعا اعدام وی می‌تواند تمامی این رایزنی‌ها را متوقف و بی‌اثر کند.
کلارک خاطرنشان کرد: بدون حمایت از هیئت دفاع محاکمه عادلانه امری غیرممکن است.
وی همچنین از اقدام دادگاه مبنی بر حمایت از شاهدان پرونده و عدم ارائه این حمایتها نسبت به هیئت دفاع انتقاد کرد.
نجیب النعیمی نیز ضمن تشکر از فرصتی که دادگاه در اختیارش قرار داده، تاکید کرد: با استناد به قوانین بین‌المللی کشوری که تحت اشغال اشغالگران باشد، دادگاه آن از نظر قانونی رسمیت ندارد.
وی افزود: عراق نیز تحت سیطره و مداخله نیروهای آمریکایی و هم پیمانانش است که تحت عنوان مبارزه با تروریسم با این کشور وارد جنگ شدند (در اینجا قاضی دادگاه ضمن اعتراض به وکیل مدافع از وی خواست تا از پرداختن به مسائل سیاسی پرهیز کند و به دفاعیات خود درخصوص غیرقانونی بودن دادگاه بپردازد).
نعیمی نیز ادامه داد: دادگاه صدام با استناد به قوانینی که پل برمر، حاکم غیرنظامی آمریکایی در عراق آن را جمع آوری کرده تشکیل شده است.
وی افزود: قانون بین‌المللی از تشکیل دادگاه ویژه ممانعت کرده که این دادگاه نیز به عنوان یک دادگاه ویژه تشکیل شده است.

وی مجددا ضمن تاکید بر عدم استقلال دادگاه صدام و دخالت مقامات دولت تحت سفارشهای نیروهای آمریکایی این دادگاه را غیرقانونی دانست.
قاضی رزگار نیز تاکید کرد: عراق از سوی یک دولت کاملا عراقی اداره می‌شود.
نعیمی نیز درادامه خاطرنشان کرد: دادگاه باید جلوی دخالتهای دولت در امور مربوط به دادگاه و متهم کردن آن به نقص و اشکالات را بگیرد.

شهادت اولین شاهد
بعد از اظهارات نعیمی اولین شاهد از اهالی دجیل برای ادای سوگند و بیان شهادت به جایگاه فراخوانده شد.
هنگام ادای سوگند از سوی شاهد اهل دجیل به دلیل اغتشاش در دادگاه از سوی نعیمی و کلارک، قاضی به آنها هشدار داد که نظم دادگاه را برهم نزنند.
قاضی رزگار تاکید کرد: اقدامات وکلا اخلال در جلسه دادگاه محسوب می‌شود زیرا شاهد برای ادای شهادت به جایگاه احضار شده است.

شاهد اهل دجیل نیز پس از ادای سوگند ضمن گرامیداشت یاد و خاطره «شهدا» قصد داشت درخصوص کشته شدن افراد بیگناه این پرونده صحبت کند که اظهارات وی با درگیری‌های لفظی با برزان تکریتی روبرو شد.
رئیس دادگاه نیز ضمن هشدار به شاهد از وی خواست تا تنها به موضوع پرونده دجیل بپردازد.
وی نیز نحوه حمله به دجیل را بعد از دیدار صدام در سال 1982 از این شهر بازگو کرد.
وی در ادامه شهادتش تاکید کرد که ده دقیقه بعد از خروج صدام از یکی از منازل دجیل این منطقه مورد حمله قرار گرفت.
وی همچنین نام تعدادی از کسانی را که براثر این حملات کشته شدند، اعلام کرد.
وی در بخشی از شهادتهای خود تاکید کرد: تعدادی از اهالی دجیل نیز قبل از سفر صدام در سال 1982 دستگیر شدند.
صدام در جریان ادای شهادتهای شاهد قصد داشت سخنان وی را قطع کند که قاضی دادگاه به وی تاکید کرد فرصت کافی برای پاسخ به اظهارات شاهد را خواهد داشت.

رویکردهای متفاوت در محاکمه صدام و نقش آمریکا
درهمین رابطه حسین رویوران (کارشناس مسائل عراق) درباره روند کند محاکمه صدام و معاملات پنهانی دراین خصوص به گزارشگر ما اظهار داشت: در خصوص روند کند محاکمه صدام دو رویکرد کاملا متفاوت وجود دارد. برخی آگاهان سیاسی، نقطه عزیمت دادگاه صدام را با بررسی جنایات الدجیل نقطه‌ای ضعیف قلمداد می‌کنند زیرا صدام جنایات گسترده‌ای علیه بشریت مرتکب شده است که بعضا همچون سرکوب انتفاضه شعبانیه، پس از سقوط 14 استان عراق بالغ بر 600 هزار کشته برجای گذاشته است. این طیف معتقدند که آغاز محاکمه صدام با پرونده الدجیل در نتیجه دخالتهای آمریکا بوده است تا پرونده‌ای مطرح شود که در آن آمریکاییها نقشی نداشته‌اند. ضمنا به باور این گروه محاکمه صدام با روندی بسیار کند ادامه می‌یابد و روند محاکمه با محکومیت صدام در پرونده الدجیل خاتمه می‌یابد تا اساسا نوبت به پرونده‌هایی که آمریکا هم در آنها نقش عمده‌ای ایفاء کرده است، نرسد.
در مقابل، گروه دیگری از آگاهان سیاسی اعتقاد دارند که صدام طی سه دهه جنایات زیادی علیه بشریت مرتکب شده است که شرح تمامی آنها در جلسات کوتاه دادگاه نمی‌گنجد و برای کشف حقایق این جنایات می‌باید تک تک آنها بدون استثناء مورد بررسی قرار گیرند حتی اگر موجب طولانی شدن دادرسی گردد.
وی درادامه افزود: بعد از گذشت دو ماه از کشته شدن دو تن از اعضای هیئت دفاع، حق و عدالت ایجاب می‌کند که شرایط بهتری برای حمایت آنها فراهم شود.

نوشته شده در سه شنبه 15 آذر 1384 و 02:12 ق.ظ توسط امید

ویرایش شده در - و -